داروسازی
دکترای حرفه ای(پیوسته)
داروسازی یکی از بهترین و البته سخت ترین رشته های دانشگاهی در زیرگروه تجربی به حساب می آید . در واقع دکتر داروساز وظایف متعددی دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. در این مقاله سعی در بازگو کردن حقایق مربوط به این رشته ی پرطرفدار میپردازیم. مقاله ی زیر نوشته ی یکی از دانشجویان داروسازی با اضافه کردن توضیحاتی از جانب بنده میباشد.
خودمونی:
شاید در قدم اول، خود اسم این رشته دلیل اصلی تفکرات اشتباه عامه درباره ی آن باشد. کسی که در این رشته تحصیل می کند به احتمال زیاد در آینده دارویی نخواهد ساخت، بلکه وظیفه ی اصلی وی، ارائه خدمات دارویی خواهد بود. خدماتی که می توانند در داروخانه ها، بیمارستان ها، کلینیک ها، مراکز اطلاعات داروها و سموم و غیره ارائه شوند؛ پس کاش نام این رشته به « داروپزشکی » تغییر می کرد.
به شخصه، توسط رد گزینه وارد رشته ی داروسازی شدم؛ یعنی دندان پزشکی را رد کردم. چون علاقه ی خاصی به محدود کردن خودم به فضای دهانی افراد نداشته و پزشکی را نیز رد کردم چون نمی خواستم در مقامی قرار بگیرم که با اشتباه من، جان کسی از دست رود. هم اکنون پس از پنج سال، باید اعتراف کنم با انتخاب رشته ی داروسازی به هیچ وجه از مسئولیت دوم فرار نکرده ام؛ در این رشته جای اشتباه به اندازه ی کافی وجود دارد و خیلی از کوچکترین هایشان هم برای گرفتن جان بیمار «کافی» ست.
واقعیت چیز دیگری است:
یکی از تصورات اشتباه دانش آموزن، قبل از ورود به این رشته این است که در آینده، ارتباطی با بیمار و بالین ندارند. امّا بدانید که امروزه یکی از گرایش های تخصصی داروسازی، داروسازی بالینی است که داروساز در بخش های بیمارستان، مانند پزشکان؛ حضور و بر روند درمانی بیمار نظارت دارد. تصور اشتباه دیگر این است که دانش آموز فکر می کند با ورود به این رشته داروی جدیدی کشف می کند یا به سرعت آزمایشگاه تخصصی خود را دایر می کند. این تصور ناممکن نیست امّا ساختن یک داروی جدید و وارد شدن به آزمایشگاه های تخصصی کارخانه ها، نیازمند تجربه و تمرین فراوان است.
جذابیتها و سختی های دوران تحصیل:
حداقل طول تحصیل دوره ی دکترای عمومی داروسازی(Pharm.D) پنج و نیم سال می باشد که به دو دوره تقسیم می شود:
۱- درس های عمومی و علوم پایه
۲- درس های اختصاصی، کارآموزی و کارورزی
در مرحله ی اول که معمولا دو سال (چهار ترم) به طول می انجامد، درس های پایه به عنوان پیش نیاز درس های تخصصی آموخته می شوند.
واحدهایی مثل آناتومی و فیزیولوژی برای به دست آوردن اطلاعات حداقلی از ساختار و نحوه ی کارکرد بدن انسان، یکی از آنهاست که مسلما بسیار ساده تر و خلاصه تر ازدانشجویان پزشکی برای دانشجویان داروسازی ارائه می شود.
قسمت بسیار مهمی از درسهای علوم پایه را مشتقات مختلف علم «شیمی» شامل می شوند: شیمی عمومی، شیمی تجزیه، شیمی آلی و بیوشیمی.
واضح است که چرا شیمی در کنکور برای دانشجویان متقاضی این رشته، هم ضریب زیست شناسی است! از دیگر درسهای مهم در این دوره، ایمونولوژی (علم شناخت مکانیسمهای دفاعی بدن)، میکروب شناسی و انگل شناسی است که از درس های مشترک رشته ی داروسازی و پزشکی می باشند.
پس از گذراندن واحدهای این دوره، آزمونی تحت عنوان آزمون علوم پایه برگزار می شود که قبولی در آن شرط ورود به دوره ی بعدی می باشد. از اینجا به بعد است که دانشجویان رشته های مختلف علوم پزشکی، کاملا به سمت و سوی مختلفی می روند. «فارماکولوژی» بی شک یکی از مهمترین و نیز سخت ترین دروس در طی زندگی تحصیلی یک داروساز است. مفاهیم این درس را می توان به طور کلی به دو دسته ی فارماکوکینتیک و فارماکودینامیک تقسیم کرد: اثرات بدن بر دارو و اثرات دارو بر بدن.
حالا خودتان حساب کنید که بخواهید این اثرات را برای همه ی داروهای موجود مطالعه کنید!
پرانتزی باز کنم: داروسازی رشته ی سختی است امّا با تمرین و تکرار هر چیزی آسان می شود. یادم می آید زمانی را که با خودم می گفتم «چطور کسی می تواند اسم این همه دارو را از بر باشد؟ حال شکل دارویی و دوزش به کنار.» همه چیز اولش سخت است، امّا می گذرد. مثل کنکور که در زمان خودش مهمترین دغدغه ی همه ی ما بود و الان شاید حتی دلمان برای آن زمانها تنگ شده باشد که چه دغدغه های کوچکی داشتیم! بگذریم…
«شیمی دارویی» دیگر درس چالش برانگیز این دوره است که در آن به بررسی ساختار مولکولهای دارویی پرداخته می شود. اگر تفکر فضایی خوبی ندارید، فکر گرفتن نمره ی خوب از این درسی را از سر خود بیرون کنید!
از هرچه بگذریم، سخن «درمان شناسی» خوش تر است. درسی که به شما می آموزد هر کدام از داروهایی که اسمشان را یاد گرفته اید و دوزها و گروههای عاملی شان را بلدید، کجا به درد می خورند، طول درمان با آنها چقدر است، در چه افرادی بهتر است از آنها پرهیز شود و غیره. دیگر واحدهای درسی قابل ذکر این دوره به طور خلاصه، سم شناسی، فارماکوگنوزی، فارماسیوتیکس، بیوفارماسی و بیوتکنولوژی دارویی است.
مجموع درس های اختصاصی حدود ۱۰۰ واحد می باشد و پس از آن کارآموزی ها و کارورزی ها شروع می شوند. از این نقطه، دیگر شما کاربرد واقعی چیزهایی را که تئوریک آموخته اید، در عرصه ی داروخانه و بیمارستان می بینید و می توانید اطلاعات مفید و ضروری را از دیگر اطلاعات جدا کنید و کم کم خودتان را یک داروساز بنامید!